Киттер – әлемдегі ең ірі сүтқоректілер. Денесінің ұзындығы 11-33 м-ге дейін, салмағы 30 кг-нан 150 т-ға дейін жетеді. Алдыңғы аяқтары ескекке айналған.
Киттердің терісі түксіз жалаңаш, тері астында май қабаты жақсы жетілген (қалыңдығы 18-50 см). Бұл дене температурасын реттеуге қатысады. Терісінде май, тері бездері болмайды, сүт бездері жақсы жетілген. Барлық киттердің ауыз қуысы өте үлкен. Бұлар тісі ең көп жануарларға жатады, мысалы, тісті киттің тісінің саны 272 болады. Олардың сезу мүшесінің қызметін қылшықты мұртшалары атқарады. Көзі су астында, су үстінде де жақсы көреді. Киттердің есту мүшесі жақсы дамыған, құлақ қалқаны болмайды. Қорегін тұтастай жұтады. Қазіргі кезде киттердің 2 тармағына (тісті киттер және мұртты киттерге) жататын 38 туысы, 80-нен астам түрі мұхиттарда, теңіздерде, кейбір түрлері (дельфиндер) өзендерде таралған. Киттің тыныс алатын танау тесігі төбесінде орналасқан. Ол тек тыныс алу-шығару кезінде ғана ашылады. Киттердің қанының құрамында гемоглобиннің, бұлшық еттерінде ерекше ақуызды зат – миоглобиннің болуы су астында 30 – 40 мин (кейде одан да ұзақ) тыныс алмай тіршілік етуіне септігін тигізеді. Киттің сүті өте құнарлы: сиыр сүтімен салыстырғанда май 10 есе, белок 3 есе көп. Баласы тәулігіне 450 л-ге дейін сүт емеді, 4 см-ден астам өсіп, 90 кг-дай салмақ қосады.
Табиғатта 30 – 50 жылдай тіршілік етеді. Көпшілік түрі топталып, үйірленіп жүреді, теңіз жануарларымен қоректенеді.
Қызықты мәліметтер:
- Көк киттің жүрегінің салмағы – 1 тоннаға дейін жетеді, ал тілінің өлшемі бір пілдің өлшемімен тең.
- Балықтардың құйрығы тік, ал киттердің құйрығы көлденең орналасқан.
- Салмақтары ауыр болса да, су бетіне 15-20 секундта оңай шығады. Өйткені сүйектері кеуекті іші майлы заттан жасалған.
- Олар теңіз суын ішпейді. Өздеріне қажетті суды жеген азықтарынан алады.
- Олардың сезу және есту мүшелері өте жақсы дамыған. Су астында әр түрлі дыбыстар шығарып, бағыттарын таба алады. Бұл есту мүшесінің қызметі радарлардың қызметімен бірдей.
- Сақталған майдың есебінен 8 ай бойы ештеңе жемейді. Алайда жаз бойы тәулігіне 2 тоннаға дейін азық жейді.
- Киттердің сүті қою болады және тіс пастасына ұқсайды.
- Тісті киттер ірі балықтармен, ал мұртты киттер майда планктондармен қоректенеді.
- Киттер мен дельфиндер белгілі бір уақыт жарты миымен ғана ұйықтайды. Себебі олар ауамен тыныс алып, судың бетіне жақын жерде ұйықтайды.
- Киттердің жауы – адамдар. Олар тек еті мен басқа да шикізат көздері үшін ауланады.
