Асқабақ – ежелден егілетін өсімдік. Антарктидадан басқа кез келген жерде өсе береді және айтарлықтай күтімді қажет етпейді.
Сабағы жерде жатып, желі тартып өседі. Жапырағы ірі, гүлі сары, жемісі әр түрлі, орташа салмағы 4-8 кг, ал ең жоғарғы салмағы – 800 кг болып өседі. Ғалымдардың болжамы бойынша, асқабақтың отаны – Африка. Шамамен 20 шақты сорты бар деп есептелінеді. Қазақ жерінде 13 түрі бар. Қазақстанның барлық өңірлерінде, әсіресе, оңтүстік аудандарында көбірек өсіріліп, тағамда, мал азығында пайдаланылады. Ежелгі Грек және Рим тұрғындары кепкен асқабақты сұйықтық құятын ыдыс ретінде қолданған. Сарғылт, жасыл, ақ, сары, қызыл және сұр түсті асқабақтар бар.
Құрамында жасанды талшық, ақуыздар, каротин, кальций, темір, магний, фосфор және A, B1, B2, PP және C дәрумендері, ағзадағы зат алмасу процесін жеделдететін Т және қанның ұюына ықпал ететін К дәрумендері, калий, кальций және темір бар. Минералды тұздар мен дәрумендерге бай асқабақтың дәндерінің құрамында ақуыздар, омега-3, қанықтырылмаған май қышқылдары, селен, магний, мырыш, С, В, тобының дәрумендері де жеткілікті.
Асқабақтан дайындалған пюре, самса, сүтке пісірілген асқабақ ботқасы, асқабақ мантысы, шикі асқабақ шырыны, асқабақ құймағы өте дәмді, әрі пайдалы. Асқабақ ішектің сауығуына көмектеседі. Асқабақ пюресінде көміртегі мен калория аз болғандықтан, оны қантты диабетке және семіздікке шалдыққандардың күнделікті дәміне қосып береді. Асқабақ дәні балмен араластырып жеп, ішек құрттарын түсіру үшін пайдаланылады. Бүйрек, бауыр, ауырған кезінде, күніне 1 стақан шырынын ішу керек.
Австрия патшасы (1773 жылы) асқабақтың шипалық қасиетіне әбден тәнті болғандықтан, мынандай жарлық шығарған: «Асқабақ денсаулыққа таңғажайып әсер етеді, өте пайдалы болғандықтан, тағам ретінде пайдалануға тым бағалы, сондықтан тек дәрі күйінде ғана пайдаланылсын». Асқабақтың емдік қасиеттері Авиценаның жазбаларында, Мухаммед Хусейн Шеразидің еңбектерінде асқабақ дәнінің майы құлақ пен тамақ ауруына ем ретінде пайдаланылатыны, ыстығы жоғары адамдарға асқабақ шәрбатының (сиропының) шипалы әсер ететіндігі айтылады.
Мың да бір ауруға дауа болатын асқабақтың пайдасын айтып тауысу мүмкін еместей көп. Олар:
- – көзі нашар көретіндерге;
- – жүрегі әлсіздерге;
- – асқазаны ауыратындарға;
- – қан аздыққа (анемия);
- – семіздікке;
- – несеп айдауға;
- – өт айдауға;
- – бүйрекке;
- – ағзаны шлактан тазартуға;
- – ішек құртына;
- – үгілген жұмсақ еті денедегі бөртпеге, безеуге, қабыну, күйік пен үсікке;
- – паразиттерді жоюға көмектеседі,
- – түрлі аурудан жүдеп, шаршағандарға қуат беретін бірден-бір пайдалы ас.
